TY - JOUR ID - 697463 TI - سنجش کارایی اقتصادی-محیط زیستی گندم بر مبنای ردپای آب JO - Agricultural Economics JA - IAES LA - fa SN - 2008-5524 AU - قیاسی, حامد AU - شیخ زین الدین, آذر AD - دانشجوی دکترا اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز AD - استادیار اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران Y1 - 2022 PY - 2022 VL - 16 IS - 3 SP - 1 EP - 31 KW - کارایی اقتصادی-محیط‌زیستی KW - ردپای آب KW - گندم KW - تابع تولید مرزی تصادفی DO - 10.22034/iaes.2022.547974.1909 N2 -  کارایی اقتصادی-محیط‌زیستی به عنوان کارایی استفاده از کارکردهای محیط‌زیستی برای تامین نیازهای بشر تعریف شده ‌است. این مفهوم می‌تواند معیار مناسبی برای ارزیابی پایداری تولید محصول­ها و کارایی اقتصادی آن به ‌شمار ‌آید. باتوجه‌به اینکه تولید محصول های کشاورزی با ایجاد اثرگذاری­های محیط‌زیستی همراه است و در مقیاس جهانی بیشترین میزان مصرف آب برای تولید محصول­های کشاورزی استفاده می‌شود، بنابراین در این بررسی به‌منظور بررسی اثرگذاری­های محیط‌زیستی تولید گندم، از شاخص ردپای‌آب استفاده شد. برای این منظور در آغاز ردپای آب گندم در استان­های کشور طی دوره 1399-1379 محاسبه و آنگاه کارایی اقتصادی- محیط‌زیستی تولید گندم برآورد شد. نتایج محاسیه ردپای آب نشان داد که استان­های گیلان، خراسان جنوبی، سمنان و سیستان و بلوچستان، میانگین کل ردپای آب بیشتری در تولید گندم دارند. همچنین میانگین ردپای‌آب آبی، سبز و خاکستری در کشور در طی دوره مورد بررسی برابر با 7/2625، 1/428 و 1/594 مترمکعب بر تن به دست آمد. نتایج به دست آمده از برآورد کارایی اقتصادی-محیط­زیستی نیز نشان داد که در بین متغیرهای مورد بررسی، نهاده‌ترکیبی و ردپای‌آب سبز بیشترین تأثیر مثبت را بر بهبود ارزش تولیدمحصول گندم دارند. نتایج همچنین بیانگر این است که استان‌های آذربایجان‌شرقی، خراسان‌شمالی و خراسان‌رضوی کمترین میانگین کارایی و استان­های گیلان، سیستان‌و‌بلوچستان، مازندران و ایلام به‌ترتیب بیشترین کارایی اقتصادی-محیط­زیستی تولید گندم را به‌خود اختصاص داده­اند. میانگین کل کارایی اقتصادی-محیط­زیستی تولید گندم 84/0برآورد شد. همچنین نتایج برآورد مدل ناکارایی نشان داد که کارایی اقتصادی-محیط‌زیستی تولید محصول برای منطقه­های با تولید ناخالص داخلی سرانه و میزان بارندگی بالاتر، بیشتر است. از این­رو، پیشنهاد می­شود در استان­های با کارایی اقتصادی-محیط­زیستی پائین­تر به منظور حفظ محیط‌زیست از روش­های نوین آبیاری برای کاهش ردپای‌آب آبی و از کودهای سبز و کودهای شیمیایی کم‌خطر برای کاهش ردپای‌آب خاکستری استفاده شود. UR - https://www.iranianjae.ir/article_697463.html L1 - https://www.iranianjae.ir/article_697463_32ea5ad172065e2500b31cd10b87c20b.pdf ER -