تأثیر متغیرهای آب و هوایی بر تخصیص زمین بین گروه‌های محصولات سالانه زراعی ایران: کاربرد مدل لاجیت چندگانه کسری فضایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانشگاه تبریز

چکیده

مطالعه حاضر با هدف بررسی نقش فاکتورهای آب و هوایی در تخصیص زمین بین انواع محصولات سالانه زراعی شامل غلات، حبوبات، سبزیجات، محصولات صنعتی، محصولات جالیزی و محصولات علوفه‌ای در سطح شهرستان‌های ایران انجام شد. برای این منظور از اطلاعات زراعی سال‌های 92-1391 و اطلاعات هواشناسی سال 1391 استفاده گردید. جهت برآورد مدل لاجیت چندگانه کسری فضایی اطلاعات زراعی و هواشناسی بر اطلاعات جغرافیایی شهرستان‌ها منطبق و با توجه به داده‌های موجود 336 شهرستان مورد مطالعه قرار گرفت. مطابق نتایج به دست آمده، سهم سطح زیر کشت محصولات صنعتی در شهرستان‌ها با یکدیگر همبستگی فضایی مثبت داشته و افزایش سهم زمین‌ تخصیص یافته به محصولات صنعتی در یک شهرستان افزایش تخصیص زمین به محصولات صنعتی در شهرستان‌های مجاور را به دنبال دارد. با توجه به اثرات نهایی محاسبه شده، افزایش یک درجه‌ای میانگین دما سهم سطح زیر کشت غلات، سبزیجات و محصولات جالیزی را به ترتیب به میزان 1، 1/0 و 2/0 درصد افزایش و سهم سطح زیر کشت حبوبات را به میزان 3/0 درصد کاهش داده و افزایش بارش سالانه به میزان یک میلیمتر، سهم سطح زیر کشت سبزیجات را به میزان 008/0 درصد کاهش می‌دهد. به این ترتیب ادامه روند تغییرات آب و هوایی و به خصوص افزایش دما، افزایش سهم سطح زیر کشت غلات، سبزیجات و محصولات جالیزی و کاهش سهم سطح زیر کشت حبوبات در سال‌های آتی را به دنبال خواهد داشت. از این رو توصیه می‌گردد به منظور تأمین نیازهای غذایی حبوبی جمعیت آینده کشور یکسری راهکارهای تطبیقی مانند تولید ارقام مقاوم به گرما جهت جلوگیری از کاهش سهم سطح زیرکشت حبوبات اتخاذ گردد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران. (1393) نتایج بررسی بودجه خانوار در مناطق شهری ایران، مدیریت کل آمارهای اقتصادی، اداره آمار اقتصادی، دایره بررسی بودجه خانوار.
سازمان هواشناسی کل کشور. (1394) دفتر فناوری اطلاعات و ارتباطات هواشناسی، گروه پایگاه داده و آمار هواشناسی.
مرکز آمار ایران. (1395) <http://www.amar.org.ir>.
وزارت جهاد کشاورزی. (1394) معاونت برنامه­ریزی و اقتصادی، مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات.
Allen IV J. E. (2012) Determinants of land allocation in a multi-crop farming system: an application of the fractional multinomial logit model to agricultural households in Mali, Doctoral dissertation, Michigan State University.
Apata, T. G., Ogunyinka, A., Sanusi, R. A. and Ogunwande, S. (2010) Effects of global climate change on Nigerian agriculture: an empirical analysis, CBN Journal of Applied Statistics, 2(1): 31-50.
Cho, S. J., McCarl, B. A., & Wu, X. (2015) Climate change adaptation via US land use transitions: a spatial econometric analysis, Southern Agricultural Economics Association Annual Meeting, Atlanta, Georgia.
Easterling, W., Aggarwal, P., Batima, P., Brander, K., Bruinsma, J., Erda, L., Howden, M., Tubiello, F., Antle, J., Baethgen, W. and Barlow, C., (2007) Food, fibre, and forest, products 3.
Kaminski, J., Kan I. and Fleischer A. (2013) A structural land-use analysis of agricultural adaptation to climate change: a proactive approach, American Journal of Agricultural Economics, 95(1): 70-93.
Klier, T. and McMillen, D. P. (2008) Clustering of auto supplier plants in the United States: generalized method of moments spatial logit for large samples, Journal of Business and Economic Statistics, 26(4): 460-471.
LeSage, J. P. and Pace, R. K. (2009) Introduction to spatial econometrics, CRC Press, Taylor & Francis Group, Boca Raton.
Li, M., Wu, J. and Deng, X.  (2013) Identifying drivers of land use change in china: a spatial multinomial logit model analysis, Land Economics 89(4):632-654.
Mann, W., Lipper, L., Tennigkeit, T., McCarthy, N., Branca, G. and Paustian, K. (2009) Food security and agricultural mitigation in developing countries: options for capturing synergies, Rome: FAO.
Mu, J. H. and McCarl, B. A. (2011) Adaptation to climate change: land use and livestock management change in the USA, Department of Agricultural Economics, Texas A&M University.
OECD. (2012) Farmer behaviour, agricultural management and climate change, OECD Publishing. <http://dx.doi.org/10.1787/9789264167650-en>.
Pinkse, J. and Slade, M. E. (1998) Contracting in space: an application of spatial statistics to discrete-choice models, Journal of Econometrics, 85(1): 125-154.
Ramirez, D., Ordaz, J. L., Mora, J., Acosta, A. and Braulio, S. H. (2013) Belize: effects of climate change on agriculture.
Reidsma, P., Ewert F., Lansink, A. O. and Leemans, R. (2010) Adaptation to climate change and climate variability in European agriculture: the importance of farm level responses, European journal of agronomy, 32(1): 91-102.