تبیین انگیزش‌های کشاورزان جهت تغییر پوشش کاربری اراضی کشاورزی در شهرستان بابلسر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری اقتصاد کشاورزی دانشگاه زابل

2 عضو هیأت علمی دانشگاه زابل

3 عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی

چکیده

تغییر در پوشش و کاربری اراضی، علاوه بر آثار اقتصادی و اجتماعی تأثیر عمده‌ای بر ویژگی‌های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژی خاک، کمیت و کیفیت منابع آبی و کیفیت هوا می‌گذارد. در این مطالعه، در گام نخست به تعیین انگیزش-های کشاورزان برای تغییر پوشش کاربری اراضی کشاورزی بین دو بخش زراعی و باغداری در شهرستان بابلسر در سال 1395 پرداخته شده است. در گام بعدی با استفاده از رهیافت اقتصادسنجی توبیت و روش دو مرحله‌ای هکمن مشخص شد که آیا عوامل مؤثر بر تصمیم بهره‌برداران به انتخاب فعالیت باغداری و یا زراعی از عوامل مؤثر بر میزان سطح زیر کشت متفاوت است. نتایج نشان داد که نیاز به تفکیک این عوامل به روش دو مرحله‏ای هکمن نیست و الگوی توبیت به درستی می‌تواند شرایط موجود در منطقه را تبیین نماید. در نهایت پیشنهاد می‌شود تا دولت با اتخاذ سیاست‌های حمایتی کارآمد از زیربخش زراعت به خصوص محصول گندم و برنج؛ نظیر قیمت‌های تضمینی، تسویه به موقع مطالبات گندم‌کاران و یا کنترل واردات این محصولات در زمان عرضه این محصولات، بر انگیزه‌های کشاورز برای ادامه تولید محصولات زراعی و عدم تغییر کاربری اراضی از زراعی به باغی تأثیرگذار باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


احمدپور، ا. و علوی، ا. (1393) شناسایی و تحلیل مؤثر در تغییر کاربری اراضی کشاورزی روستایی (مطالعه موردی: شهرستان ساری). مجله پژوهش و برنامه­ریزی روستایی، 3 (5): 120-109.
ارخی، ص. (1394) آشکارسازی تغییرات پوشش کاربری اراضی با پردازش شی‌ءگرای تصاویر ماهواره­ای با استفاده از نرم‌افزار Idrisi selvi (مطالعه موردی: منطقه آبدانان). فصلنامه اطلاعات جغرافیایی، 22 (95): 62-51.
امیرنژاد، ح. (1392) بررسی عوامل مؤثر بر تمایل کشاورزان جهت تغییر کاربری اراضی در استان مازندران. مجله تحقیقات اقتصاد کشاورزی، 5 (4): 106-87.
امیرنژاد، ح. و اژدری، س. (1390) مقایسه کاربرد لاجیت، پروبیت و توبیت در ارزش‌گذاری اقتصادی منابع زیست‌محیطی: مطالعه موردی برآورد ارزش گردشی منطقه بهشت گم­شده­ی استان فارس. مجله اقتصاد کشاورزی، 5 (3): 119-95.
براتی، ع.ا.، اسدی، ع.، کلانتری، خ.، آزادی، ح. و مأموریان، م. (1393) تحلیل آثار تغییر کاربری اراضی کشاورزی از دیدگاه کارشناسان سازمان امور اراضی کشاورزی در ایران. تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 45 (4): 650-639.
بریمانی، ف.، تبریزی، ن. و کریمی رستگار، م. (1395) اثرات زیست‌محیطی تغییر کاربری اراضی ناشی از فعالیت‌های گردشگری، مطالعه موردی: نواحی روستایی بخش مرکزی شهرستان تنکابن. مجله جغرافیا، 14 (49): 20-5.
سازمان جهاد کشاورزی مازندران، (1395) آمارنامه کشاورزی استان مازندران.
عین‌اللهی، م. (1380) تعیین و شناسایی عوامل قیمتی و غیر قیمتی مؤثر بر توسعه کشت چغندرقند در استان خراسان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد اقتصاد کشاورزی، دانشگاه تهران.
فریدونی، م.، ولی، ع.ع.، پناهی، ف.، موسوی، ح. و خسروی، ح. (1394) بررسی نقش تغییرات کاربری اراضی بر بیابان­زایی اراضی محدوده دریاچه نمک با استفاده از داده­های دورسنجی. مجله مدیریت بیابان، 5: 53-41.
محمدزاده، ش.، صدیقی، ح.، پزشکی راد، غ.ر.، مخدوم، م. و شریفی کیا، م. (1393) تحلیل پیامدهای تغییر کاربری اراضی زراعی به باغی از دیدگاه باغداران در غرب حوضه­ی آبریز دریاچه ارومیه. مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 45 (4): 785-775.
محمدی، م.، امیری، م. و دستورانی، ج. (1394) مدل‌سازی تغییرات کاربری اراضی شهرستان رامیان در استان گلستان. مجله برنامه‌ریزی و آمایش فضا، 19 (4): 158-141.
موسوی، ح.، رنجبر، ا. و بدست آمدهی، م. (1395) پایش و روندیابی تغییرات کاربری اراضی حوضه ابرکوه با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای (2014-1976). مجله اطلاعات جغرافیایی، 25 (97): 146-129.
نسیمی، ا. و اوحادی، م. (1383) مطالعات بنیادی و دفاتر حقوقی نظرسنجی در مورد لایحه اصلاح استفاده از زمین کشاورزی، مجله جنگل­ها و مراتع، 7: 64-1.
Amemiya, T. (1985) Advanced Econometrics. Cambridge: Harvard University Press.
Cheng, H.T. and Capps, O.J., (1988), Demand Analysis of fresh frozen Finish and Shellfish in the United States. American Journal of Agricultural Economics, 70: 533-542.
Di Gregorio, A. (2005) Land Cover Classification System: Classification Concepts and User Manual: LCCS. FAO
Finco, A. and Nijkamp, V. (1997) Sustainable land use: methodology and application, research Memorandum, Dep. of Economics, Free University, Amsterdam, 170p.
Greene, W.H. (2012) Econometric Analysis, 7 th Edition, New York: Macmillan.
Heckman, J. (1979) The common structure of statistical of truncation, sample selection and limited dependent variables and a simple estimator for such models. Journal of Economic and Social Measurement, 5: 475-492.
Hill, R.C., Griffiths, E.G. and Lim, G.C. (2011). Principles of Econometrics, 4th edition, John Wiley and Sons, 784p.
Judge, G.G,, Hill, R.C., Griffiths, W.E., Lutkepohl, h. and Lee, T.C. (1988) The Theory and Practice of Econometrics, 2nd edition, New York: Wiley.
Lichtfouse, E. (2012) Sustainable agriculture reviews. Springer, 270p.
Maddala, G.S. (2013) Limited Dependent and Qualitative Variables in Econometrics. Online publication date: 2013, New York: Cambridge University Press, Cambridge.
McDonal, J.F. and Moffitt, R.A. (1982) The Uses of Tobit Analysis. Journal of Review of Economic and Statistic. 62: 318-321.
Mouron, P., Heijne, B., Naef, A., Strassemeyer, J., Hayer, F., Avilla, J., Alaphilippe, A., Höhn, H., Hernandez, J., Mack, G. (2012) Sustainability assessment of crop protection systems: Sustains methodology and its application for apple orchards. Journal of Agricultural Systems, 113: 1-15.
Tobin, J. (1958) Estimation of Relationships for Limited Dependent Variables. Journal of Econometrica, 26 (1): 24-36.
Vitousek P.M., Mooney H.A., Lubchenko J., and Melillo J.M. (1997). HumanDomination of Earth’s Ecosystems,Science, 277. 494–499.