کاربرد روش تحلیل پوششی داده‌ها در ارزیابی کارایی نظام های بهره برداری از آب کشاورزی استان خوزستان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه ریاضی، واحد سوسنگرد، دانشگاه آزاد اسلامی، سوسنگرد، ایران

2 دانش آموخته پسا دکتری منابع آب، سازمان آب و برق خوزستان

چکیده

آب به عنوان یکی از عوامل تشکیل و بقای محیط‌زیست بیش از هر زمان دیگر مورد توجه می‌باشد، به­گونه­ای که حفظ و صیانت از منابع آب و بهره‌برداری بهینه و اقتصادی از آب یک مسئله جهانی است.  بررسی­های انجام شده در زمینه تاریخ تحولات کشاورزی ایران، نشان از اهمیت نقش نظام­های بهره­برداری از آب کشاورزی در توسعه کشاورزی کشور است به­گونه­ای که نظام­های بهره­برداری همواره یکی از مسائل بنیادین کشاورزی ایران در به­کارگیری منابع آب و خاک به شمار می­آیند. لذا سنجش عملکرد و تحلیل کارایی نظام­های بهره­برداری برای شناسایی نقاط ضعف و قوت، استفاده بهینه از منابع و عوامل تولید و جلوگیری از هدر رفتن منابع از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. در این پژوهش کارایی 33 نظام بهره­برداری طی فصل زراعی 1398-1397 در محدوده شبکه­های آبیاری خوزستان مورد بررسی قرار گرفت. روش جمع آوری اطلاعات بصورت تمام شماری، بهره­گیری از نظرات متخصصین حوزه آب و استفاده از اطلاعات دسته دوم (اطلاعات سازمانی) و به­کارگیری نرم افزار GAMS انجام گرفت. بر پایه نتایج حاصله، از بین نظام­های آب کشاورزی مورد ارزیابی، تمام شرکت­های زیرمجموعه نظام بهره­برداری از منابع آب کشاورزی شرکت­های خصوصی کارا می­باشند. از سویی دیگر، نظام بهره­برداری مارون از شرکت­های بهره­برداری از شبکه­های آبیاری و زهکشی، و نظام بهره­برداری کشتگران از تعاونی­های تولید با مقدار 0.73 پایین­ترین سطح کارایی را به­دست آوردند.

کلیدواژه‌ها


Alizadeh, K. and Hatami Nezhad, H. (2015) The role of exploitation systems in the sustainable development of Iranian agriculture (Case study: Central part of Torbat-e Heydarieh), Journal of Geographical Sciences.22:71-87. (In Farsi)
Asad Falsafi Zadeh, N., Sabouhi, M. and Mosannan Mozaffari, M. (2014) Determination of Effective Factors Share on Groundwater Overdraft (Case Study: Marvdasht District), Agricultural Economics. 8(3): 103-116. (In Farsi)
Banker, R.D., Charnes, A. and Cooper, W.W. (1984) Some models for estimating technical and scale inefficiencies in data envelopment analysis, Management Science. 30:1078–1092.
Bos, M.G., Burton, M.A. and D.J. Molden. (2005) Irrigation and drainage performance assessment: practical guidelines. Wallingford, UK: CABI. viii, 158p.
Chambers, R (1987) Rapid appraisal for existing canal irrigation systems, J. Int. Water Res. Dev. 3:37-87.
Charnes, A., Cooper, W.W. and Rhodes, E. (1978) Measuring the efficiency of decision making units, European Journal of Operational Research. 2:429–444.
Cooper, W. W., Seiford, L. M. and Tone, K. (2007) Data Envelopment Analysis: A Comprehensive Text with Models, Applications, References and DEA–Solver Software, 2nd ed. New York: Springer.
Dahimavi, A., Akhundali, A., shirvanian, A., Boroomand Nasab, S. (2018a) Extraction and Weighing of Indicators Representing the Principles of Agricultural Water Governance in Irrigation and Drainage Networks of Khuzestan, Iran-Water Resources Research. 14(4): 226-238. (In Farsi)
Dahimavi, A., Akhundali, A., Shirvanian, A. and Boroomand Nasab, S. (2018b) Development of water governance indicators in irrigation and drainage networks of Khuzestan province, Iranian Journal of Irrigation & Drainage. 12(4): 919-929. (In Farsi)
Ganji,N., Yazdani, S. and Saleh, I. (2018) Identifying factor affecting efficiency of water use in wheat production, Alborz province (Data Envelopment Analysis Approach), Iranian journal of Agricultural Economics and Development Research. 49(1):13-22. (In Farsi)
Keshavarz, A. and Dehghani Sanij, H. (2011) Water productivity index and solutions for future agricultural activities in Iran, Economic Strategy. 1(1): 199-233. (In Farsi)
Monem, M.J., Alirezaee, M. R. and Salehi, E. (2003) Performance Evaluation of Irrigation Networks Using Data Envelopment Analysis, Journal of Agricultural and Natural Resources Science and Technology.6 (4):11-25. (In Farsi)
Shabanali Fami, H., Gharoun, Z. and Ghasemi, J (2011) Farming Systems Management in Iran, Tehran,Iran.(In Farsi)
Small, L.E. and Svendsen, M. (1990) A framework for assessing irrigation performance, Irrigation and Drainage Systems. 4:283-312.