هدف از این بررسی، ارزیابی و تحلیل تاثیر سرریز نوسان قیمت در سطوح عمودی بازارهای گوشت گوسفند استان آذربایجان شرقی، بین سه سطح نهاده­های تولیدی، خرده­فروشی و سرمزرعه گوشت گوسفند می­باشد. بدین منظور از الگوی خودتوضیحی واریانس ناهمسانی شرطی تعمیم­یافته آستانه­ایی چندمتغیره (MV-TGARCH) با استفاده از روش BEKKو داده­های قیمت­های هفتگی از فروردین 1377 تا اسفند 1390 بهره­گیری شد. نتایج نشان داد که بیشترین میزان سرریز نوسان قیمت دوسویه از بازار خرده­فروشی گوشت گوسفند به بازار نهاده­های تولیدی و کمترین آن از بازار نهاده­های تولیدی گوسفند به بازار سرمزرعه گوشت گوسفند صورت می­گیرد. بنابراین عامل­های تقاضای محصول بیش از عامل­های عرضه (نهاده­های تولیدی) آن باعث ایجاد نوسان‌ها در بازار گوشت گوسفند می­شوند، لذا کنترل نوسان‌ها قیمت خرده­فروشی می­تواند به مدیریت خطر (ریسک) قیمت در بازار گوشت گوسفند کمک کند. از این­رو تمرکز بر روی عامل­های طرف تقاضای گوسفند به منظور کنترل نوسان‌های قیمتی در این بازار توصیه می­شود.

گوشت گوسفند، مدل MV-TGARCH، سرریز نوسان قیمت، روش BEKK

يکي از سياست‌هاي اقتصادي رايجبراي حمايت از کشاورزي، يارانه نهاده­هاي توليدي است. با توجه به تصميم دولت مبني بر تعديل يارانه­ها، در اين تحقيق به تاثير آن بر افزايش قيمت تمام شده برنج در مازندران پرداخته شده است. از آنجايي كه ميزان مصرف نهاده‌هاي حمايت شده در بين كشاورزان برای زراعت‌های مختلف، و همچنین ميزان عملكرد محصول برنج در اراضي مختلف، يكسان نيست، در اين تحقيق، با استفاده از اطلاعات ميداني، به اندازه‌گيري ميزان تاثیرتعديل يارانه‌ها بر قيمت تمام شده برنج توجه شد. داده­هاي تحقيق برگرفته از150 پرسشنامه توزيع شده ميان توليدکنندگان ارقام مختلف برنج در سطح استان مازندران در سال زراعي 89-1388 مي­باشد. روش مورد استفاده، برآورد تابع هزينه ترانسلوگ و سهم هزينه­اي نهاده­هاي توليد از طريق رگرسيون­هاي به ظاهر نامرتبط مي­باشد. نتايج به‎دست آمده نشان مي‌دهدکه یک درصد تغيير در قيمت نهاده­های بذر و کود، قيمت تمام شدهبرنج کل استان را به ميزان 06/0 درصد و قيمت تمام شده ارقام مرغوب را به ميزان 22/0 درصد افزايش خواهد داد. همچنين با به‌دست آمدن روند تغييرات قيمتي نهاده­ها پس از اجراي طرح هدفمندي و تاثير آن بر کشش قيمتي محصول، مشخص شد که با حذف يارانه نهاده­ها، قيمت تمام شده­ي برنج کل استان به ميزان 05/0 درصد و ارقام مرغوب، به ميزان 17/0 درصد افزايش خواهد داشت. نظر به تفاوت تاثير حذف يارانه هر نهاده برقيمت تمام شده محصول، پيشنهاد مي­شود ميزان کاهش حمايت، بر اساس نوع نهاده صورت گيرد.

نهاده­هاي توليدي، قيمت تمام شده، سياست هاي يارانه­اي، برنج

در این نوشتار به شاخص‌های کمی و کیفی مهم و پایه‌ای در تعیین الگوی کشت ارقام برنج خزر، بینام و طارم و  10 شاخص از سنجه‌هاي مهم دیگر در زراعت برنج توجه شده است.  برای این منظور از نظر و تجربه کشاورزان و خبرگان این بخش استفاده شده است.  این شاخص‌ها از راه فرایند تحلیل سلسله مراتبی فازی و با بهره‌گیری از مدل تحلیل توسعه‌ای چانگ که در آن اعداد مورد استفاده مثلثي فازي هستند، وزن‌دار شدند. وزن‌هاي اولویت‌بندي شده، در مدل برنامه‌ریزي خطی  به کار گرفته شد و بهترین الگوی کشت در شالیزارهای شهرستان بابلسر در سال زراعی1390 به دست آمد. در این مدل محدودیت‌هاي اصلی کشاورزان شامل (زمین، آب، سرمایه، نیروی‌کار، کودهای شیمیایی، تراکتور و سموم دفع آفات گیاهی) در نظر گرفته شد و الگوی بهینه کشت به دست آمد. بنا بر نتایج به دست آمده از تحقیق الگوی کشت بهینه شهرستان بابلسر با استفاده از مدل برنامه‌ریزی خطی معمولی، کشت برنج بینام (10200 هکتار) و  طارم (4200 هکتار) را نشان می‌دهد، این در حالی است که نتایج مدل ترکیب تحلیل سلسله مراتبی فازی و  برنامه‌ریزی خطی، به واحدهاي زراعي شهرستان بابلسر بر پایه وضعیت موجود افزون بر برنج طارم، به جای برنج بینام کشت برنج خزر را به میزان 10200 هکتار پیشنهاد می‌کند، که دارای سوددهی بالاتری است.

الگوی بهینه کشت،تحلیل سلسله مراتبی فازی، مدل تحلیل توسعه‌ایچانگ، شهرستان بابلسر

در این تحقیق، با توجه به شرایط خاص منطقه سیستان، تصادفی بودن جریان آب رودخانه هیرمند در بدو ورود به ایران و ارتباط مستقیم درآمد و هزینه کشاورزان با جریان آب رها شده از مخازن چاه نیمه، از روش برنامه­ریزی پویای تصادفی و کاربرد زنجیره مارکوف در تخصیص بهینه آب از این مخازن استفاده شد. بدین منظور در آغاز داده­های تبخیر، جریان رودخانه، سطح زیرکشت کشاورزی از سازمان­های مربوطه در دوره زمانی 20 ساله (1381-1391) و داده‌های ذخیره مخزن در سال 1391 گردآوری شد. سپس مدلی مناسب ایجاد شد که بتواند شرایط منطقه را نشان دهد. در نهایت با توجه به حالت‌های مختلف مدل در آغاز فصل زراعی و احتمال رخداد هر یک از حالت‌ها، آب بین سه منطقه زهک، میانکنگی و سیستان به صورت بهینه تخصیص یافت و سطح زیرکشت هر منطقه مشخص شد. نتایج به‌دست آمده نشان داد با استفاده از برنامه­ریزی پویای تصادفی می‌توان مخازن آب چاه نیمه را به طور بهینه مدیریت کرده، میزان آب مورد نیاز هر منطقه را تعیین و بر پایه آن سطح زیرکشت را مشخص کرد. لذا استفاده از این مدل برای مدیریت مخازن جاه نیمه توسط مدیران محلی پیشنهاد می­شود.

زنجیره مارکوف، بهره­برداری بهینه، رودخانه هیرمند، سیستان

انرژی به عنوان یک نهاده‌ دارای اهمیت ویژه‌ای در بخش کشاورزی است. برآوردهاي اولیه نشان می‌دهند که فعالیت‌هاي کشاورزي عامل بروز یک چهارم از منابع انتشارگازهای آلاینده درجهان هستند. کربن‌دی‌اکسید مهم‌ترین گاز گلخانه‌اي است که در دهه‌های گذشته نقش بسزایی در جذب تشعشعات مادون قرمز تولید شده در هوا (اتمسفر) داشته ‌است. با توجه به اهمیت محیط زیست و با توجه به کمبودهایی که در رابطه با روش‌های تحلیلی برای سیاست‌گذاری‌های زیست‌محیطی وجود دارد، ارائه‌ی الگوهایی برای بررسی ارتباط بین فعالیت‌های اقتصادی و زیست‌محیطی امری بسیار مهم و ضروری به نظر می‌رسد. از این رو در این بررسی، زیان‌هایحاصل از انتشار کربن‌دی‌اکسید به عنوان یکی از مهم‌ترین گازهای گلخانه‌ای تولید شده در بخش کشاورزی ایران مورد ارزیابی قرار گرفت. بدین منظور، از مفهوم قیمت سایه‌ای انتشار این آلاینده استفاده شد. نتایج نشان داد که در بازه زمانی سال‌های 1389-1371 میانگین سالانه زیان انتشار هر کیلوگرم کربن‌دی‌اکسید ناشی از مصرف سوخت در بخش کشاورزی، 141 ریال بوده‌است. به عبارت دیگر، با انتشار کربن‌دی‌اکسید از بخش کشاورزی ایران، سالانه به طور میانگین به میزان 1744 میلیارد ریال هزینه ایجاد می‌شود. همچنین، نتایج این ارزیابی نشان داد که میانگین هزینه‌ انتشار هر کیلوگرم از این آلاینده در فاصله این دو دهه افزایش چشمگیری داشته‌است و لذا به نظر می‌رسد که تأمین نهاده‌های مورد نیاز به منظور کنترل انتشار کربن‌دی‌اکسید در بخش کشاورزی ایران از راه اعطای یارانه‌های زیست‌محیطی امری پرهیزناپذیر است.

حامل‌های انرژی، گازهای گلخانه‌ای، قیمت سایه‌ای ، تابع مسافت- فناوری

عدم دسترسی به اعتبارات کافی و ارزان به منظور سرمایه‌گذاری از مسائل اساسی است که کشاورزان با آن روبرو هستند. با توجه به افزایش نیازهای اعتباری کشاورزان در جریان تجاری شدن تعیین تقاضای اعتباری آنان و بررسی اثر اعتبارات بر اشتغال‌زایی اهمیت به سزایی دارد. اما با توجه به مشکلات عدیده در دریافت وام از منابع رسمی، میزان تمایل کشاورزان به دریافت وام از منابع غیر رسمی نیز اهمیت دارد. در این تحقیق، نخست به منظور تاثیر اعتبارات بر اشتغال‌زایی با استفاده از تست علیّت گرانجری این نتایج حاصل شد که بین اشتغال و  اعتبارات رابطه علّی بر قرار می‌باشد. نتایج حاصل از تخمین تابع تقاضا نیز بیانگر رابطة مستقيم بین تقاضاي اعتبارات با قيمت محصول می‌باشد و كشاورزان با افزايش قيمت محصول انگيزة بيشتري براي سرمایه‌گذاري روي فعاليت خود مي‌يابند. از آنجا كه سرمايه از نهاده‌هاي كمياب و محدودكنندة فعاليت كشاورزان است، تقاضاي اعتبارات با نرخ بهره رابطة غيرمستقيم دارد. با بررسی عوامل موثر بر تمایل کشاورزان به استفاده کردن از منابع غیر رسمی اعتبارات نیز می‌توان نتیجه گرفت که متغیرهای درآمد خارج از مزرعه، سطح زیر کشت گندم، ارزش گندم تولید شده و میزان تحصیلات با استفاده از منبع غیر رسمی اعتبارات رابطه غیر مستقیم دارند.

اشتغال‌زایی، تقاضای اعتبارات، منابع غیر رسمیوام، بخش کشاورزی

با توجه به ويژگي بخش تعاوني در جلب مشارکت‌هاي محلي، اين نظام‌ها را مي‌توان يکي از راه‌هاي تحقق اهداف توسعه روستايي و بخش کشاورزي دانست. از جمله مهم‌ترين اهداف در تشکيل تعاوني‌هاي توليد، افزايش کارايي در واحدهاي توليدي است. با توجه به اين امر در این تحقيق که در سال زراعي 89-1388 انجام شده است، کارايي تعاوني‌هاي توليد استان خوزستان به منظور ارزيابي اقتصادي آنها مورد بررسي قرار گرفته است. در این بررسی، از راه برآورد تابع توليد مرزي به محاسبه کارايي و عوامل موثر بر آن در بين گندم‌‌کاران پرداخته شده است. نتايج بررسی نشان مي‌دهد که ميانگين کارايي در تعاوني‌هاي توليد برابر با 79 درصد مي‌باشد. همچنين نتايج نشان مي‌دهد که متغيرهاي تعداد اعضاء، سطح زيرکشت و تعداد قطعه‌های زمین کشاورزی، اثر منفي بر کارايي تعاوني‌هاي توليد دارند. اما اثر متغيرهايي مانند دسترسي به کمک‌هاي دولتي، ميزان ارائه خدمات از سوي تعاوني‌هاي توليد، سطح تحصيلات و تجربه مدير تعاوني‌ها و ميزان سرمايه آنها مي‌توانند موجب افزايش سطح کارايي تعاوني‌ها شوند.

تعاونی‌های تولید، تابع تولید مرزی، کارایی، گندم‌کاران، خوزستان

امروزه در كشور ما بخش عمده­اي از يارانه به مواد غذايي تعلق مي­گيرد كه با توجه به افزايش جمعيت و افزايش قيمت كالاها و خدمات در بازارهاي جهاني بار مالي قابل توجهي به دولت تحميل مي­شود. لذا انتخاب يك سياست درست در رویارویی با اين مسئله اجتناب­ناپذیر است. بر این اساس، هدف این مطالعه بررسی اثرات نابرابری درآمدی ناشی از سیاست­های کاهش یارانه کالاهای اساسی بر مصرف­کنندگان شهری و روستایی ایران است. اثرات نابرابری درآمدی ناشی از افزایش قیمت کالاهای منتخب، با استفاده از داده‌های سال 1386 و با استفاده از سیستم تقاضای تقریبا ایده آل درجه 2، در قالب سناریوهای مختلف کاهش یارانه با دو شاخص توزیع gو hو شاخص اتکینسون بررسی شد.بررسی تغییرات شاخص­های توزیع درآمد نشان می­دهد که سناریوهای افزایش همزمان قیمت تمامی کالاها، گروه متوسط درآمدی خانوارهای شهری را بیش از مصرف­کنندگان روستایی تحت تاثیر قرار می­دهد. این در حالی است که میزان تاثیر­گذاری بر گروه متوسط بیش از گروه کم درآمد در مناطق روستایی و شهری می­باشد.

یارانه مواد غذایی، نابرابری درآمد، مصرف­کنندگان، ایران

در این مطالعه وضعیت فقر و عوامل مؤثر بر آن در مناطق روستایی استان کهگیلویه و بویراحمد مورد بررسی قرار گرفت. جامعه آماری، ساکنین مناطق روستایی استان بوده که ابتدا با استفاده از جدول نمونه‌گیری پاتن، 403 خانوار و در مرحله بعد با استفاده از روش نمونه­گيري خوشه­اي چندمرحله­اي نمونه انتخاب گردید. نتایج نشان داد که خط فقر غذايي، غير غذايي و خط فقر کل ماهيانه براي يک فرد بالغ در سال 1388 در مناطق روستایی استان، به­ترتيب معادل 2/337، 6/195و 8/532 هزار ریال می­باشد. همچنين، سرانه، شکاف و شدت فقر غذایی در منطقه مورد مطالعه، به­ترتيب 3/31، 6/9و 4 درصد وسرانه، شکاف و شدت فقر کل نیز به­ترتیب 3/32، 6/8 و 3/6 درصد مي­باشد. با توجه به نتایج به دست آمده می­توان گفت که عوامل و تعیین‌کننده­های بعد خانوار، نسبت افراد دارای درآمد به بعد خانوار، نسبت افراد با سواد به بعد خانوار، مالکیت زمین زراعی خانوار، حمام، تعداد اتاق درخانه، مالکیت تراکتور، رفاه اجتماعی، فاصله روستا تا مرکز شهرستان، استفاده از کمک نهادهای حمایتی، عضویت در تعاونی و استفاده از تسهیلات بانکی مهم­ترین مشخصه‌های تعیین‌کننده فقر در مناطق روستایی استان کهگیلویه و بویراحمد بوده­اند.

فقر، مناطق روستایی، کهگیلویه و بویراحمد