بررسی عناصر ساختار، رفتار و عملکرد بازار محصول خرما در ایران با رهیافت حداقل مربعات سه مرحله‌ای جزء خطا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری اقتصاد کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد .دانشکده کشاورزی . مشهد.ایران

2 استاد اقتصاد کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد. دانشکده کشاورزی. مشهد. ایران

3 استادیار اقتصاد کشاورزی دانشگاه سیستان و بلوچستان

10.22034/iaes.2023.2004206.1999

چکیده

در ایران نیز با توجه به پیشرفت های صورت گرفته در زمینه­ی کشاورزی و در نتیجه با افزایش سهم عرضه­ی محصولات کشاورزی به بازار مصرف از کل محصولات تولیدی، شناخت بازار محصولات کشاورزی در ایران و تلاش برای ارایه­ی راهکارهای مناسب و اصلاح ساختار بازار محصولات کشاورزی امری ضروری می باشد. همچنین با توجه به اهمیت خرما در سبد صادرات غیرنفتی و سبد هزینه‌ای خانوارها و نیز مجموعه مسائل و مشکلات مربوط به بازاریابی از جمله رابطه های زیاد، زیاد بودن فاصله میان تولید کننده و مصرف کننده ، نسبی بودن فرآیند بازار و صنعت شبکه توزیع به لحاظ ساختاری، هدایتی و ارتباطات ضرورت دارد مجموعه این سیستم در چارچوبی علمی مورد تحلیل قرار گیرد. لذا هدف این پژوهش، بررسی ساختارها، هدایت و کارکردهای بازارخرما در ایران  با استفاده از رهیافت حداقل مربعات سه مرحله­ای جزء خطا (G3SLS) مبتنی بر داده­های تابلویی در طی دوره زمانی 1390 تا 1399 است. مطابق با فرضیه ساختار بازار، در معادله سهم کل خرما (MS)؛ متغیرهای میزان سرمایه‌گذاری در گردش، سرمایه کل، نسبت گردش دارایی، سود نهایی و کارایی سرمایه دارای اثر مثبت و معنی‌داری بر سهم کل خرما دارند. بر اساس فرضیه رفتار بازار، در معادله هزینه تحقیق در توسعه (RD)؛ متغیرهای سهم خرمای مضافتی، میزان فروش محصولات مضافتی در داخل کشور، میزان هزینه ماشین آلات ثابت و میزان مالیات بر سفارش دارای اثر مثبت و معنی‌داری بر هزینه تحقیق در توسعه دارند و همچنین بر اساس فرضیه عملکرد بازار، در معادله نسبت بازده دارایی (PF)؛ متغیرهای مقدار فراوری مضافتی، خرمای مضافتی بسته‌بندی، میزان سرمایه‌گذاری در گردش، نسبت گردش دارایی و سود نهایی دارای اثر مثبت و معناداری بر نسبت بازده دارایی دارند. بنابراین با توجه به نتایج بدست آمده از پژوهش، توصیه سیاسی این است که، با توجه به رابطة منفی مزیت رقابتی ایران با مزیت وارداتی کشورهای اروپایی، سیاست‌هایی برای حفظ سهم، نفوذ و رقابت در بازار پردرآمد اروپا که هزینة حمل و نقل کمتری نیز دارد، طراحی شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


Abou-Ali, H., & Abdelfattah, Y. M. (2013). Integrated paradigm for sustainable development: A panel data study. Economic Modelling30, 334-342.
Alnafissa, M., Alderiny, M., Alamri, Y., & Alhashim, J. (2021). The Future of Saudi Arabia’s Date Exports Using a Cointegration Model. Asian Journal of Agriculture and Rural Development11(1), 113-119.
Alnafissa, M., Ghanem, A., Alamri, Y., & Alagsam, F. (2021). The competitiveness of saudi dates in global markets and its effect on future exports. Pakistan Journal of Agricultural Sciences58(4). 55-64.
Alrwis, K. N., Duwais, A. M., bakri Alaagib, S., & Aldawdahi, N. (2022). Economic analysis of indicators of the competitiveness of Saudi date exports. Independent Journal of Management & Production13(2), 829-840.
FAO, (2012). Smallholders and Family Farmers (Rome: FAO) (www.fao.org/fileadmin/templates/nr/ sustainability pathways/docs/Factsheet SMALLHOLDERS.pdf, accessed 19 March 2013)
Ghorbani, M., Kulshreshtha, S., & Aminizadeh, M. (2021). Assessing effective factors for export of Iranian dates to European Union using a gravity model. Bulgarian Journal of Agricultural Science27(1), 59-64.
Hamed, A. A., Aboelmajd, S. A., Mohamed, A. A., & Mohamed, A. E. I. (2022). Indicators of production and export of Egyptian dates. Assiut Journal of Agricultural Sciences53(4), 140-151.
Hsu, C. C., Wu, J. Y., & Yau, R. (2011). Foreign direct investment and business cycle co-movements: The panel data evidence. Journal of Macroeconomics33(4), 770-783.
Karizaki, V. M. (2017). Iranian dates and ethnic date-based products. Journal of Ethnic Foods4(3), 204-209.
Kotler, P. (2017). Philip Kotler: some of my adventures in marketing. Journal of Historical Research in Marketing9(2), 203-208.
Lehmann, H., & Muravyev, A. (2012). Labour market institutions and labour market performance: What can we learn from transition countries? 1. Economics of Transition20(2), 235-269.
Maleki Far, S., Akbari, M., & Clarke, S. (2017). The effect of IT integration on supply chain agility towards market performance (a proposed study). Informing Science: The International Journal of an Emerging Transdiscipline20, 99-117.
Mrabet, A., Jiménez-Araujo, A., Guillén-Bejarano, R., Rodríguez-Arcos, R., & Sindic, M. (2020). Date seeds: A promising source of oil with functional properties. Foods9(6), 787.
Molyneux, P., & Forbes, W. (1995). Market structure and performance in European banking. Applied Economics27(2), 155-159.
Ohadi, N., Pahlavani, M., & Shahraki, J. (2020). Investigation of Unit Root and Structural Break in Export Value of Agricultural Sector Crops (Pistchio, Raisin, Date). Agricultural Economics Research12(45), 147-162.
Sadeghi, P., Hosseini, S. S., & Moghaddasi, R. (2019). Analyzing Iran's Export Market Potential, Gravity Model: Evidence from Date Market. Journal of Agricultural Science and Technology21(4), 773-783.
Tung, G. S., Lin, C. Y., & Wang, C. Y. (2010). The market structure, conduct and performance paradigm re-applied to the international tourist hotel industry. African Journal of Business Management4(6), 1116.
Wilson, N. L., Rickard, B. J., Saputo, R., & Ho, S. T. (2017). Food waste: The role of date labels, package size, and product category. Food Quality and Preference55, 35-44.
Yang, Y., Zhang, K., & Kannan, P. K. (2022). Identifying market structure: A deep network representation learning of social engagement. Journal of Marketing86(4), 37-56.