ارزیابی پیامدهای انتقال آب رودخانه ارس به دریاچه اورمیه در دشت مغان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار اقتصاد منابع طبیعی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

2 دکتری جنگلداری، دانشکده منابع‌طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع‌طبیعی ساری

3 دانشجوی کارشناسی رشته اقتصاد کشاورزی، دانشکده مهندسی زراعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع‌طبیعی ساری

چکیده

از چالش­های جدی در طرح­های انتقال آب بین حوضه­ای وجود پیامدهای محیط ­زیستی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی ناشی از اجرای آن است. هدف از این تحقیق شناسایی و اولویت­ بندی پیامدهای طرح انتقال آب بین حوضه­ای رودخانه ارس به دریاچه اورمیه در دشت مغان با استفاده از نظر خبرگان و متخصصان مرتبط با حوزه­ی آب است. لذا در این راستا، از پرسشنامه­ محقق­ساخته به منظور شناسایی پیامدهای مؤثر از سه دیدگاه محیط­زیستی، اقتصادی و اجتماعی- سیاسی، از روش­های اِنتروپی و تاپسیس به منظور به منظور محاسبه وزن و اولویت­ بندی آنها استفاده شده است. تجزیه و تحلیل یافته ­های این پژوهش با استفاده از تکمیل 30 پرسشنامه دریافتی، 28 پیامد را از جنبه­ های محیط ­زیستی، اقتصادی و اجتماعی- سیاسی برای ارزیابی طرح انتقال آب بین حوضه­ای منطقه مورد بررسی شناسایی کرده است که شامل 16 پیامد محیط ­زیستی، چهار پیامد اقتصادی و هفت پیامد اجتماعی- سیاسی بوده است. همچنین نتایج وزن ­دهی پیامدهای طرح­های انتقال آب بین حوضه­ای رودخانه ارس به دریاچه اورمیه در دشت مغان با استفاده از روش اِنتروپی نشان داد که از جنبه محیط ­زیستی پیامد کاهش آب قابل دسترس، از جنبه اقتصادی پیامد افزایش از دست­ رفتن زمین­های کشاورزی و ضرورت واردات غذا و از جنبه اجتماعی- سیاسی پیامد افزایش بی ­توجهی به حقآبه ­های اجتماعی به ترتیب بیشترین وزن را در بین دیگر پیامدها به خود اختصاص داده ­اند. همچنین، نتایج روش تاپسیس نشان داد که از مهم­ترین پیامدهای انتقال آب رودخانه ارس به دریاچه اورمیه در دشت مغان به ترتیب شامل پیامدهای محیط­زیستی، اجتماعی- سیاسی و اقتصادی است. از این­رو پیشنهاد می­شود پیش از اجرای طرح­­های انتقال آب بین حوضه­ای، پیامدهای ­محیط­زیستی، اقتصادی و اجتماعی توسط سازمان­های مرتبط با حوزه آب بررسی شود تا میزان آسیب و زیان آتی ناشی از آن کاهش یابد.

کلیدواژه‌ها


Abbasi, M., and Rezazadeh A. (2013). Glass water transfer tunnel to revitalize Lake Urmia. Thirty-second meeting and the first international specialized congress of earth sciences, geological organization and mineral exploration of the country. (In Farsi).
Allan, T. (2003). A new sanctioned discourse? Occasional Paper 50. SOAS Water Issues Study Group. School of oriental and African studies, King's college, London, 27 pp.
Amirnejad, H., Hosseini, S., and Saberi, M. (2020). Investigating of the Positive and Negative Consequencesm of Inter-basin Water Transfer Plans. Journal of Watershed Management Research, 11 (22) :263-272. (In Farsi).
Bergkamp, G., Diphoom, B., and Trommsdorf, C. (2015).Water and Developinent in the Urban Setting, International Water Institute (SIWI).
Boddu, M. Gaayam, T., and Annamdas, V.G.M. (2011). A Review on inter Basin Tansfer of Water IPWE 2011. In: Proc. of 4th International Perspective on Water Resources & the Environment, National University of Singapore (NUS), Singapore. Session on: Inter-basin Transfer of WaterBruk S Interbasin Water transfer. Conference report. Journal of Water Policy, 3:167-169
Cox, W. E. (1999). Determining When Interbasin Water Transfer Justified: Criteria for Evaluation, Proceeding, International Workshop on Interbasin Water Transfer, UNESCO, Paris.
Fenga, S., Lib. L. X., Duana, Z. G., and Zhange, J. L. (2007). Assessing the Impacts of South-to-Noith Water Transfer Project with Decision Support Systems, Decision Support Systems, 42 (4), 1989-2003.
Ghanvati, AS., Khezri, S., and Talebpour, d. (2015).  Evaluation of the effects of inter-basin water transfer on groundwater reservoirs and ground meeting (Case Study: Zab River Water Transmission to Lake Uromia), Quantitative Geomorphology Research, 4 (2), 4-29. (In Farsi).
Ghobadi, F.,   Saghafian, B., and Araghinejad, Sh. (2015). The Drought Threshold, a Realistic Water Resources Management Measure for Urmia Lake Basin, Iran-Water Resources Research, 10(3); 66-76. (In Farsi).
Gholizadeh H., and Jarahi J. (2014) Investigation of Aras River water transfer to Lake Urmia and its compliance with the legal regime of international rivers, International Virtual Conference.33-34. (In Farsi).
Harlin, J., and Kjellen, M. (2015).Water and Development in the Urban Setting International Water Institute, SIWI, ISSN: 1404-2134 Stockholm.
Karakaya, N., Evrendilek, F., and Gonenc, E. (2014). Inter-basin Water Transfer Practices in Turkey. Journal of Ecosystem & Ecography, 4(2): 149.
Karamoze, M., Mujahid, A., and Ahmadi, A. (2007). Economic assessment and definition of intergovernmental transfer utilization policies, Iranian Water Resources Research, 3 (2), 10-25. (In Farsi).
Knapp, K. C., Wenbergb, M., Howittc, R., and Posnikoffd, J. F. (2003) Water Transfers, Agriculture, and Groundwater anageent: A Dynaic Econoic Analysis, Environental Manageent, 67 (4), pp. 291-301.
Lansheng, W., & Christian, M.(1999). A study on the environmental geology of the Middle Route Project of the South–North water transfer, Journal of Engineering Geology, 51, 153–165.
Motiee, H.(2000). The Study of Impacts of Transferring Water from Wet Regions to Dry Regions in Iran, PWTT-Water and Weaste Water Eng DEPT. Tehran, Iran. (In Farsi).
Musavi, J and A, Kazemi. (2014). Private Banking Ranking using multi-attribute decision making methods. Quantitative Studies in Management, 4 (3), 140-121. (In Farsi).
Pourtayiri M. (2011). Integrated exploitation of surface and groundwater industries with an inter-basin water transfer approach: Piranshahr study area, water and sewage, 22 (4), 113-103. (In Farsi).
Rahimi Zadeh, J., and Bozorg Haddad, A. (2019). Investigating the effects of inter-basin water transfer on Iranian water resources. Journal of Strategic Research in Agricultural Sciences and Natural Resources, 3: 1, 42-27.(In Farsi).
Rahimi, D., and Ranjbar Dastani, M. 2012. Assessment and prioritization of rural ecotourism attractions for tourism purpose Chahar Mahal and Bakhtiari, and urban studies and researches of towny and territoral, fourth year, 14: 15. (In Farsi).
Shao, X., and Wang, H. (2003). “Inter-basin transfer projects and their implications: A china case study.” Intl. Journal River Basin Management, 1 (1), 5-14.
Skulmoski G.J. Hartman F. and J. Krahn. (2007). The Delphi method for graduate research. Journal of information technology education, 6: 123– 132.
Soltani, N., Mousavi M. and Ahmad Eghbal G. (2016). Evaluation of Possible Consequences of Water Transfer of Zab Basin to Lake Urmia. Geography and environmental sustainability. 19: 35-51. (In Farsi).
Soule M.E. (1983) Application of genetics and population bidogy.­ U.S.S.R/ UNESCO/ UNEP.
Thapa, B.R.; Ishidaira, H.; Pandey, V.P.; Bhandari, T.M, Shakya, N.M. (2018). Evaluation of Water Security in Kathmandu Valley before and after Water Transfer from another Basin. Water, 10, 224
Wang, T.­C., and Chang, T.H. (2007) Application of TOPSIS in evaluating initial training aircraft under a fuzzy environment. Expert systems with applications, 33 p.
White, G. (1977). Comparative Analysis of Complex River Developinent, in Environmental Effect of Complex River Development, Gilbert White (editor), West View Press, Boulder,Colorado.
Worakijthamrong, S., and Cluckie, I.(2013). Groundwater–river interaction and management in the context of inter-basin transfers, Journal of Environmental & Earth Sciences.70; 2039–2045.
Zarghami, M., and Ehsani, I. (2011). Evaluation of different Group Multi-Criteria Decision Making Methods in Selection of Water Transfer Projects to Urmia Lake Basin. Iran-Water Resources Research, 7(2); 1-14. (In Farsi).
Zhuang, W. (2016). Eco-environmental impact of inter-basin water transfer projects: Environmental Science and Pollution Research, 23(13):12867-12879.